5 кылааска үѳрэппити хатылааhын

1.

Бэриллибит тиэкиhи уhул. Сѳптѳѳх сиргэ кѳппүт буукубаны уонна сурук

бэлиэтин туруор.

Моон..оҕон

(1)

уга күлүк сиргэ үүнэр. Күhүн отонун үѳн.кейүүр кѳтѳр.сүүрэр

сиир. Сороҕор дьон.ор да хомуйаллар

(2)

. Биирдэ тыаҕа мас.ыт киhи таба кѳрѳн

дьиэтин таhыгар ылар санааланна. (Массыынанан, массыынаннан) тахсан угу

хаhан барда. Моон..оҕон уга саныыр Миигин ѳлѳрѳн эрэр дии. Ол эрээри киhи

кинини

ырааҕынан

силиhин

таарыйба(т,к)ка,

хаhан

ылла.

Сэрэнэн

массыынаҕа

(3)

уурда. Киллэрэн дьиэтин таhыгар оло(р,т)о. Моон..ҕон уга сотору

ыары..а. Ону эмтээн-томтоон үтүѳртүлэр, онтон уга үүнэн барда, эбии (түѳт,

түѳрт) лабаа таҕыста. Эhиилигэр моон..оҕон уга бэркэ үүннэ.

(4)

Дьиэлээх(л,т)эр

отон бѳҕѳтүн хомуйан ыллылар. Ол да кэнниттэн сотору-сотору кѳрѳллѳр уу

куталлар. Мин туhалаах эби(т,п)пин диэтэ моон..оҕон уга уонна

тыалга

илибирии турда.

____________________________________________________________________

____________________________________________________________________

____________________________________________________________________

____________________________________________________________________

____________________________________________________________________

____________________________________________________________________

____________________________________________________________________

____________________________________________________________________

____________________________________________________________________

____________________________________________________________________

____________________________________________________________________

____________________________________________________________________

____________________________________________________________________

____________________________________________________________________

____________________________________________________________________

____________________________________________________________________

____________________________________________________________________

____________________________________________________________________

____________________________________________________________________

2.

Тиэкискэ сыыппаранан бэлиэтэммит тыллары, этиилэри булан, араас

ырытыыта оӊор:

(1) – дорҕоонунан ырытыы;

____________________________________________________________________

____________________________________________________________________

____________________________________________________________________

____________________________________________________________________

____________________________________________________________________

____________________________________________________________________

____________________________________________________________________

____________________________________________________________________

(2) – тылы састаабынан ырытыы;

____________________________________________________________________

____________________________________________________________________

(3) – морполуогуйалыы ырытыы;

____________________________________________________________________

____________________________________________________________________

(4) – сиинтэксистии ырытыы;

____________________________________________________________________

____________________________________________________________________

____________________________________________________________________

____________________________________________________________________

3.

Тылларга дьүѳрэлэhии арааhын кѳрдѳр:

Ойоллор, кийииттэр, оппут.

4.

Этиилэри ситэр, биирдии холобурда суруй:

1)Утарыта

суолталаах

тыллары

___________________дэнэр.

Холобур,

_______________________________________________________________________

2)Биир эбэтэр майгыннаhар суолталаах тыллары______________________дэнэр.

Холобур,_______________________________________________________________

3)Тус-туhунан

ѳйдѳбүллээх

эрээри,

биирдик

этиллэр

тыллары

____________________дэнэр.

Холобур,_______________________________________________________________

5. Бэриллибит этиини этии чилиэнинэн ырыт, хас биирдии тыл үрдүгэр саӊа

чааhын ый, таабырыны таай:

Сытыы быhычча халлааны суруйар.

_______________________________________________________________________

_______________________________________________________________________

6.

Быhа тардыыттан сирэй саӊалаах этиини устан ыл, сурук бэлиэтин

туруор. Этии оӊкулун оӊор.

Күhүн кии бултуу сылдьан мэнээк барбыт аччык ыты кѳрсүбүт. Киhи этэр Эн

биhикки доҕордоhуох. Иккиэн бииргэ бултуохха. Эн тайаҕы ситэн тохтот, оттон

мин ѳлѳрүѳм.Ыт сѳбүлэспит. Тайаҕы эккирэтэн тохтоппут.

_______________________________________________________________________

_______________________________________________________________________

_______________________________________________________________________

7.

Нууччалыы тыллары туохтуу түhүккэ туруор:

Фильтр, географ, леопард, турист, следователь, космонавт.

_______________________________________________________________________

_______________________________________________________________________

_______________________________________________________________________

_______________________________________________________________________

_______________________________________________________________________

_______________________________________________________________________

Тиэкиhи аах уонна 8-12 сорудахтары толор.

Суор Сахабыт сирин тымныытыттан чаҕыйбакка кыстыыр, сайын да

барбат. Эмиэ атын кыыллардыы саамай сѳбүлүүр дойдута. Кинилэри «тыа

санитардара» диэн ааттыбыт. Тоҕо? Ити ѳлбүтү-сүппүтү, сытыйары-ымыйары,

буорту буолары хомуйан сиирин этэллэр.

Суор хас оҕолооҕун чопчу этэр кыаллыбат. Кѳрбүппүнэн кэпсиим. Арай

биирдэ мин тыаҕа таҕыстым. Уhун тиитэри одуулаhа истим. Арай биир сонос соҕус

тииккэ суор түѳрт мутугу туhанан, тиити эргиччи сѳрѳѳн уйа оӊостубут. Уйаҕа үс

тѳбѳ кѳстѳр. Тиит тѳрдүгэр биир оҕо суор олорор. Бу борбуйун кѳтѳхпүт бастакы

оҕо түстэҕэ.

Суор эрдэhитинэн эмиэ сураҕырар. Күн быдан быгыан иннинэ тумсун-уоhун

ньуххана ыраастаммыта эрэ баар буолар. Тураахтааҕар аhын-үѳлүн амсайбыта

быданныыр.

Суор булчут киhи аргыhа буолар. Булчут булдуттан тиисиhээри кэнниттэн

батыhар, чуӊнуур, ыраахтаан маныыр. Туhахха, хапкааӊӊа иӊнибит булдун

тобулута тоӊсуйар. Ол да буоллар булчут аргыhын убаастыыр, ѳйдѳѳх кѳтѳрүнэн

ааҕар.

8.

Тиэкис сүрүн санаатын быhаар.

_______________________________________________________________________

_______________________________________________________________________

_______________________________________________________________________

_______________________________________________________________________

_______________________________________________________________________

9.

Тиэкискэ саӊа ханнык тиибэ кѳстѳрүй? Эппиэккин суруй.

_______________________________________________________________________

10. Тыллары быhаар:

Сонос тиит - ____________________________________________________________

Борбуйун кѳтѳхпүт_______________________________________________________

Чуӊнуур - ______________________________________________________________